ช่วงนี้กระแสบอร์ดเกมกำลังมาแรง บอร์ดเกมสมัยนี้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อพัฒนาทักษะทางด้านการวางแผน จิตวิทยา ความคิดสร้างสรรค์ ที่สำคัญยังส่งเสริมทักษะการเรียนรู้ปัญหาสังคมต่างๆ โดยเฉพาะ “ปัญหาคอร์รัปชัน” ด้วยเหตุนี้สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) และสำนักงานสนับสนุนกองทุนวิจัย (สกว.) จึงเล็งเห็นความสำคัญของการแก้ปัญหาสังคม เเละเชื่อว่าต้องอาศัยความรู้ ความเข้าใจและความร่วมมือจากหลายฝ่าย เพื่อพัฒนาเครื่องมือใหม่ๆนำไปสู่การเรียนรู้ปัญหาและการแก้ไขร่วมกัน
ปัญหาคอร์รัปชันในประเทศไทยเป็นปัญหาร้ายแรงต่อเนื่องยาวนาน จากดัชนีชี้วัดภาพลักษณ์คอร์รัปชัน ประจำปี 2559 (Corruption Perceptions Index 2016) ที่จัดทำโดย องค์กรเพื่อความโปร่งใสนานาชาติ ประเทศไทยได้คะแนน 35 คะแนนจากคะแนนเต็ม 100 คะแนน อยู่อันดับที่ 101 จาก 168 ประเทศทั่วโลก และเป็นอันดับที่ 5 ในกลุ่มประเทศอาเซียน ซึ่งหนึ่งในวิธีการป้องกันการคอร์รัปชันคือการให้ความรู้และสร้างความตระหนักต่อผลกระทบของคอร์รัปชันทั้งต่อตนเองและสังคม
ช่วงเดือนเมษายนที่ผ่านมา มีการจัดกิจกรรมแข่งขันออกแบบและเวิร์คชอปบอร์ดเกมต้านคอร์รัปชัน เพื่อสร้างความเข้าใจและตระหนักถึงปัญหากับผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องและประชาชน ด้วยกลไกใหม่ๆ ที่เข้าถึงคนกลุ่ม Gen y – z ซึ่งมีผู้สนใจร่วมส่งแนวคิดบอร์ดเกมกว่า 40 ทีม ผลการตัดสินได้ ทีมชนะเลิศ คือ เกม The Trust สมาชิกประกอบด้วย ภาสกร ยูถะสุนทร์ โสรวาร ศิริพงศ์ปรีดา และ จิรายุ กานต์ปริยสุนทร นักศึกษาปริญญาโท จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและผู้ทำธุรกิจส่วนตัว
เมื่อวันที่ 17 สิงหาคม 2560 มีการเปิดตัวอย่างเป็นทางการครั้งแรกของบอร์ดเกม The Trust: เล่นไป…อย่าให้ใครโกง โดยไฮไลท์ของงานเป็นการแนะนำบอร์ดเกม ซึ่งมีการเชิญนักวิจัยและสื่อมวลชนมาร่วมทดลองเล่นเกมพร้อมกัน เพื่อเป็นการเปิดมุมมองใหม่ที่มีต่อเกม ว่าการเล่นเกมนั้นจะช่วยแก้ปัญหาสังคมหรือช่วยให้ประชาชนเข้าใจปัญหามากขึ้นอย่างไร อีกทั้งยังมีการบรรยายพิเศษในหัวข้อ เกมกระดานสร้างสังคมที่ดี #1: “The Trust เล่นไปอย่าให้ใครโกง” โดย ดร.สมเกียรติ ตั้งกิจวานิชย์ ประธานสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย
ดร.สมเกียรติ กล่าวว่า เเม้ปัญหาคอร์รัปชันจะเป็นเรื่องที่เเก้ไขได้ยาก เเต่ก็มีความเชื่อว่าหากทุกภาคส่วนให้ความร่วมมือก็จะสามารถลดปัญหาคอร์รัปชันได้ เเละเพื่อให้การต่อต้านคอร์รัปชันเเพร่หลายมากขึ้น จึงได้พัฒนาเครื่องมือจากคนรุ่นใหม่ๆ อย่างบอร์ดเกม ซึ่งการวัดผลว่าผู้เล่นได้เรียนรู้ปัญหาคอร์รัปชันหรือไม่นั้น จะต้องทำการวิจัยต่อไป ด้วยวิธีการสัมภาษณ์ก่อนเล่นและหลังเล่นว่าทัศนคติและพฤติกรรมเปลี่ยนไปหรือไม่ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการพัฒนาเกมแบบใหม่ๆต่อไป
“เราเล่นสนุกร่างกายก็จะหลั่งฮอร์โมนทำให้เกิดกระบวนการเรียนรู้ เพราะฉะนั้นถ้าอยากสื่อสารเรื่องยากๆ แทนการสื่อสารด้วยข้อมูลที่ซับซ้อนแบบเดิม ก็ต้องพัฒนาการสื่อสารแบบที่สร้างความเพลิดเพลินก็จะกลายเป็นเล่นและเรียนรู้ไปด้วย คนที่เล่นเขาอาจจะไม่รู้สึกในตอนนั้นแต่ถ้าย้อนกลับไปดูเขาจะรู้ว่าได้ความรู้อะไรใหม่ๆที่เกิดจากประสบการณ์การเล่นเกม”
ทำไมจึงถึงชื่อ บอร์ดเกม The Trust หลายคนอาจสงสัย ต้า-ภาสกร ยูถะสุนทร์ หนึ่งในทีมพัฒนาบอร์ดเกม อธิบายว่า คอร์รัปชันนอกจากจะสร้างความสูญเสียทางเศรษฐกิจแล้วยังทำลาย “ความไว้ใจ” แต่อีกมุมหนึ่งของ “ความไว้ใจ”ก็อาจมีส่วนทำให้เกิดการคอร์รัปชันได้
“เราปิ๊งคำว่า Trust เพราะคิดว่าไม่ว่าจะ งาน โครงการ หรือ กิจกรรมใดๆ จะเกิดขึ้นต่อไปไม่ได้หากปราศจากความไว้เนื้อเชื่อใจ ความไว้ใจตรงนี้เองเป็นต้นเหตุของทุกๆอย่าง ทั้งความเจริญก้าวหน้า ความสัมพันธ์ที่ดี แต่เช่นเดียวกันมันก็เป็นต้นเหตุของการล่มสลายได้ด้วย แม้บทเรียนของการถูกโกง ถูกหักหลัง ในชีวิตจริงมันจะไม่สนุกเหมือนเกม แต่พวกเราอยากให้ผู้ที่ได้มาเล่นสัมผัสประสบการณ์ในการไว้ใจคนอื่น และไม่ไว้ใจคนอื่นไปในเวลาเดียวกันด้วย”
ต้า-ภาสกร ยูถะสุนทร์ บอกถึงแรงบันดาลใจที่ร่วมกับทีมพัฒนาบอร์ดเกมนี้ว่า ต้องการให้สังคมตระหนักและตื่นตัวกับปัญหาคอร์รัปชันซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัว และทีมผู้คิดค้นเกมนี้มีความตั้งใจอยากให้เป็นเครื่องมือการศึกษาเรื่องคอร์รัปชันให้เป็นเรื่องที่เข้าใจง่ายขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มเป้าหมายที่เป็นเยาวชนซึ่งมีผลวิจัยต่างๆ สะท้อนว่าเด็กวัยนี้ยังไม่สามารถแยะแยกว่าสิ่งไหนคือ “การทุจริตคอร์รัปชัน” บอร์ดเกมนี้ถ้าสามารถนำเข้าไปใช้ในกระบวนการเรียนการสอนเพื่อให้เรียนรู้ปัญหาและแนวทางการแก้ไขปัญหาคอร์รัปชันได้ก็จะเป็นประโยชน์
“อยากให้โรงเรียนต่างๆเห็นความสำคัญนำเกมนี้เข้าไปในกระบวนการเรียนรู้เพื่อให้เด็กๆได้เรียนรู้ปัญหาและแนวทางการแก้ไข ผมอยากบอกว่า คอร์รัปชันไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไปเพียงแค่คุณกล้าออกมาตรวจสอบ หวังว่าเกมจะเป็นสื่อกลางทำให้คนมีความเข้าใจเรื่องคอร์รัปชันมากขึ้น”
จุดเด่นของเกมคือ วิธีป้องกันการคอร์รัปชัน นี่คือที่มาของคอนเซ็ปต์“เล่นไปอย่าให้ใครโกง” ซึ่งหมายถึง การกล้าตรวจสอบ คือการรักษาสิทธิ์ที่ดีที่สุด ไม่เพียงประโยชน์ของตนเองแต่ยังเป็นการรักษาประโยชน์ของส่วนรวม
“การสอนว่าอย่าโกงมันยากเเต่ถ้าสอนให้รู้จักปกป้องสิทธิ์ของตัวเองมันง่ายกว่า เราต้องหวงเเหนสิทธิของเรา ไม่ต้องกลัวเเล้ว ถ้าเรารู้สึกว่ามันมีปัญหาไม่ชอบมาพากล เราก็เเค่วิ่งออกมาหาข้อมูลเเละกล้าที่ออกมาเป็นปากเป็นเสียงให้ประชาชน” ต้า-ภาสกร กล่าว
The Trust เป็นเกมที่เปิดให้ผู้เล่นจำนวน 3-6 คน จำกัดอายุตั้งแต่ 14 ปีขึ้นไป ตัวเกมถูกออกแบบมาให้ผู้เล่นใช้จิตวิทยาและสวมบทบาทเป็นผู้รับเหมาและประมูลโครงการของเมือง Trust land เช่น โครงการรถดับเพลิงริษยา อุโมงค์ยักษ์ระบายน้ำตา รับจำนำข้าวเกรียบ ไฟประดับลานจอดรถ เรือดำน้ำอัดลม ซึ่งเป็นชื่อโครงการที่อาจจะคุ้นหูใครหลายคน
วิธีการเล่นจะแบ่งเป็น 5 เฟส เฟสที่ 1 : รับโครงการ เฟสที่ 2 : เรียกรับกำไร เฟสที่ 3: การฟ้องร้อง เฟนที่ 4 : การตรวจสอบ เฟสที่ 5 : ซื้อผลประโยชน์ โดยจะเล่นทั้งหมด 6 รอบ จบเกมใครมีเงินมากที่สุดเป็นผู้ชนะ เกมนี้ผู้เล่นจะได้พูดคุยกันระหว่างการเล่นเกม เพื่อนำมาซึ่งการสืบข้อมูลและกล้าลุกขึ้นมาต่อต้านคอร์รัปชันด้วยการตรวจสอบเพื่อหาคนกระทำผิด ติดตามรายละเอียดวิธีการเล่นได้ที่นี่ https://www.youtube.com/watch?v=hUZnjMZcHnA
“จุดขายของเกมคือเป็นปาร์ตี้เกม การรวมผู้เล่นจำนวนหนึ่งเข้าด้วยกัน ทำให้เกิดความสนุกสนาน จึงมีคนให้ความสนในจำนวนมาก นอกจากประชาชนที่ให้ความสนใจยังมีโรงเรียนในต่างจังหวัดให้ความสนใจนำไปให้เด็กนักเรียนเล่น”
อย่างไรก็ตาม ทีมพัฒนาบอร์ดเกมตั้งเป้าการผลิตไว้จำนวน 1,000 ชุด เน้นผลิตตามยอดการสั่งซื้อผ่านช่องทางเว็บไซต์และเเฟนเพจของ The Trust ในราคา 700 บาทพร้อมส่ง เเละตัวเเทนจำหน่ายบอร์ดเกมใกล้บ้าน
สำหรับก้าวต่อไปของบอร์ดเกม The Trust ก็คือ ทีมออกแบบเตรียมที่จะพัฒนาบอร์ดเกมให้เป็นฉบับภาษาอังกฤษ เพื่อบุกตลาดอาเซียน ยุโรป และอเมริกาเหนือ ซึ่งอาจใช้ชื่อโครงการในเกมที่ไม่ได้ล้อเลียนเรื่องอื้อฉาวในบ้านเรา เเต่อาจปรับเป็น Crazy Highway หรือ Single Lane Car Parking รวมทั้งพัฒนาให้เป็นเกมออนไลน์เพื่อให้ผู้คนเข้าถึงและสามารถเก็บข้อมูลเพื่อประเมินผลการเรียนรู้ปัญหาคอร์รัปชันได้ง่ายมากขึ้น นอกจากนี้ยังมีแผนพัฒนาบอร์ดเกมใหม่ๆ เพื่อเป็นเครื่องมือช่วยแก้ปัญหาสังคมด้านอื่น เช่น การศึกษา
แน่นอนว่าผลงานที่ดีไม่ใช่แค่การจดจำแต่เป็นการต่อยอดเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงที่ดีต่อสังคม ดังนั้น สิ่งที่ทีมพัฒนาบอร์ดเกม The Trust อยากเห็นก็คือ สังคมปลอดคอร์รัปชันเเละตื่นตัว เข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการตรวจสอบ
แฟนๆบอร์ดเกมทั้งหลาย สามารถสั่งจองได้แล้วทางเว็บไซต์ www.thetrustboardgame.com หรือตัวแทนจำหน่าย หรือถ้าใครที่อยากรู้จักผู้พัฒนาเกม The trust สามารถติดตามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ทางเพจเฟซบุ๊ค www.facebook.com/TheTrustBoardGame/